Walki z bolszewikami w trakcie Bitwy Warszawskiej miały także dramatyczne, ale mniej znane epizody. Do takich należy bitwa pod Sarnową Górą oraz szturm polskiego wojska na Ciechanów. Ale będąc w Ciechanowie warto pamiętać o jeszcze jednym historycznym wątku. Miasto związane jest z okresem świetności Księstwa Mazowieckiego i zachęca do odwiedzin średniowiecznego zamku. A miłośników oryginalnej architektury przyciąga wieża ciśnień, zaliczona przez portal The World Geography do jednych z najbardziej niezwykłych wież na świecie.
Sarnowa Góra to niewielka miejscowość na południe od Ciechanowa. W dniach 15-19 sierpnia 1920 r. dowodzona przez generała Franciszka Krajowskiego polska Grupa Operacyjna stoczyła tu krwawy bój z oddziałami bolszewickimi. 14 sierpnia, na mocy rozkazu dowódcy Frontu Północnego, 5. Armia Wojska Polskiego z generałem Sikorskim na czele uderzyła na bolszewicką 15. Armię szykującą się do przeprawy przez Wkrę. Oddziały generała Krajowskiego znalazły się w luce między armiami bolszewickimi – wykorzystując zaskoczenie zaatakowały skrzydło 15 Armii.
Pomnik w miejscu bitwy
15 sierpnia Brygada Jazdy wchodząca w skład 8. Grupy zdobyła z marszu Ciechanów, rozbijając stacjonujący tam sztab dowódcy bolszewickiej 4. Armii. Bitwa pod Sarnową Górą trwała 4 dni. Związanie walką oddziałów bolszewickich umożliwiło gen. Sikorskiemu prowadzenie natarcia na Nasielsk i Pułtusk. Polacy stracili ponad 900 żołnierzy. Straty radzieckie nigdy nie zostały oszacowane. Wydarzenia, jakie rozegrały się pod Sarnową Górą, upamiętnia pomnik wzniesiony w miejscu bitwy, a także jedna z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
W brawurowym ataku na Ciechanów wyróżnił się kaliski 203 Pułk Ułanów, zdobywając sztab radzieckiej 4. Armii, a wraz z nim radiostację – zapewniającą bolszewikom łączność z dowództwem frontu w Mińsku. Polacy przechwycili i rozszyfrowali rozkaz, zgodnie z którym 4. Armia miała zawrócić i uderzyć na wojska generała Sikorskiego walczące pod Nasielskiem.
Polacy zorganizowali błyskawiczną akcję dywersyjną polegającą na przestrojeniu warszawskich nadajników na częstotliwości radiostacji w Mińsku i skutecznym zagłuszaniu nadawanych przez nią informacji. Dzięki temu do dowódców radzieckich jednostek nie dotarł rozkaz zmiany kierunku natarcia, a wspomniana wyżej armia sowiecka wykonywała wciąż nieaktualne już rozkazy, nie biorąc w zasadzie udziału w bitwie o Warszawę.
Inscenizacje z czasów potopu
Tak jak wspominaliśmy na początku, w Ciechanowie warto jest odwiedzić Zamek Książąt Mazowieckich. Zaczął go budować w połowie czternastego wieku książę Siemowit III z linii Piastów mazowieckich. Już po kilkudziesięciu latach zamek zaczął pełnić także rolę twierdzy granicznej, gdyż przebiegała tam granica państwa krzyżackiego. Po bitwie pod Grunwaldem w 1410 r., książę Janusz I, syn Siemowita, przebudował go na swą rezydencję – powiększono mury obronne, wykopano głęboką fosę, a na południe od zamku powstało miasto o tej samej nazwie. Po roku 1526 warownia utraciła swoją funkcję regionalnego centrum i zaczęła upadać. Do ostatecznej klęski przyczynili się Szwedzi, którzy spalili zamek razem z miastem podczas potopu szwedzkiego.
Na początku dziewiętnastego wieku część ruin fortecy została rozebrana w celu budowy browaru w Opinogórze. Pierwsza rewitalizacja przebiegła w latach 60. dwudziestego wieku, druga na początku obecnego wieku. Ceglany zamek ma formę prostokąta o wymiarach 48×57 metra z dwiema potężnymi basztami (zachodnią i wschodnią) od strony rzeki Łydyni, a także z murami o wysokości 10 metrów. Co roku odbywają się pod zamkiem spotkania historyczne, czyli inscenizacje z czasów potopu szwedzkiego.
Starostwo Powiatowe w Ciechanowie
ul. 17 Stycznia 7, 06-400 Ciechanów
[email protected]
Informacje: