Mińsk Mazowiecki to miasto w dziejach Bitwy Warszawskiej szczególne. Walki, które się tutaj toczyły miały przełomowy charakter dla wojny polsko-bolszewickiej. W mieście stacjonował w okresie międzywojennym 7 Pułk Ułanów Lubelskich, którego historię przypomina ekspozycja w Muzeum Ziemi Mińskiej. Mało kto wie, że na terenie dawnych koszar pochowana jest Kasztanka, legendarna klacz marszałka Piłsudskiego. Ale jednym z najważniejszych zabytków jest położony w centrum miasta pałac Dernałowiczów, klasycystyczny budynek mieszczący obecnie Miejski Dom Kultury. W środku możemy zajrzeć do pokoju Jana Himilsbacha, aktora naturszczyka pochodzącego z Mińska.
Wyzwolenie Mińska Mazowieckiego nastąpiło 17 sierpnia 1920 r., a umożliwił je kontratak polskiego wojska od strony rzeki Wieprz. Polscy dowódcy planowali uderzenie na bolszewików na tyłach ich Frontu Zachodniego. 16 sierpnia Grupa Uderzeniowa, złożona z Jednostek Frontu Środkowego rozlokowanych nad rzeką Wieprz pomiędzy Dęblinem a Lubartowem, rozpoczęła atak. Dowództwo objął Józef Piłsudski, lokując stanowisko dowodzenia przy sztabie 14 Dywizji Piechoty nacierającej na Mińsk Mazowiecki od południa.
Modlitwa z papieżem i prezydentem
Polskie dywizje, wykorzystując znaczącą przewagę nad słabymi na tym obszarze wojskami bolszewickimi, rozbiły je i zagroziły tyłom Armii Czerwonej walczącej pod Warszawą. W ciągu doby Polacy posunęli się aż o 45 km na północ. Jednocześnie 17 sierpnia w kierunku Mińska atak prowadziła druga Grupa Uderzeniowa z pułkownikiem Stanisławem Wrzalińskim na czele. Tworzyła ją 29 Brygada Piechoty wzmocniona Grupą Pancerną majora Nowickiego, która dysponowała trzema pociągami pancernymi, pięcioma sekcjami czołgów i 10 samolotami. Natarcie rozpoczęło się około godz. 9.00 z okolic Wesołej. Około godz. 18.00 na dworzec kolejowy w Mińsku Mazowieckim wdarły się dwa polskie pociągi pancerne. Miasto zostało wyzwolone.
7 sierpnia 1920 r. gen. Józef Haller, wizytując odcinek frontu w Mińsku Mazowieckim, wstąpił do kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Wraz ze swym sztabem uczestniczył w odprawianej właśnie mszy świętej. Po nabożeństwie modlił się o zwycięstwo oręża polskiego przed obrazem Matki Bożej Anielskiej umieszczonym w bocznej nawie. 10 dni później generał ponownie klęczał przed świętym wizerunkiem, dziękując za zwycięstwo i prosząc o dalsze sukcesy Wojska Polskiego. Razem z nim modlili się nuncjusz apostolski Achilles Ratti (późniejszy papież Pius XI) oraz Charles de Gaulle (późniejszy prezydent Francji).
Pamiątki po 7 Pułku
Ekspozycja Muzeum Ziemi Mińskiej poświęcona 7 Pułkowi Ułanów Lubelskich Muzeum mieści się w willi z końca dziewiętnastego wieku, należącej niegdyś do rodziny Jana Huberta, lekarza i zasłużonego działacza społecznego. Zgromadzono tu pamiątki dokumentujące dzieje 7 Pułku Ułanów Lubelskich, który stacjonował w Mińsku Mazowieckim w latach 1921–1939. W zbiorach muzeum znalazły się obrazy olejne, w tym portrety dowódców pułku, oryginalne dokumenty, fotografie, broń strzelecka i biała, siodła kawaleryjskie, części umundurowania i wyposażenia, odznaczenia i wiele innych ciekawych eksponatów.
7 Pułk Ułanów Lubelskich powołano w listopadzie 1918 r. w Lublinie, a jego kadrę tworzyli przede wszystkim legioniści 1 Pułku Ułanów Beliny-Prażmowskiego. Najważniejszy bój stoczony przez 7 Pułk podczas Bitwy Warszawskiej rozegrał się 16 sierpnia pod Cycowem, kiedy to szarża 1 szwadronu doprowadziła do rozproszenia przeciwnika. Za udział w wojnie polsko-bolszewickiej 7 Pułk Ułanów Lubelskich został odznaczony Orderem Wojennym V klasy Virtuti Militari – spośród 40 jednostek kawalerii II Rzeczypospolitej Polskiej wyróżnienie to przyznano tylko pięciu pułkom. Ułani Lubelscy walczyli także podczas II wojny światowej. W okresie międzywojennym pułk stacjonował w garnizonie w Mińsku Mazowieckim.
Muzeum Ziemi Mińskiej
ul. Stefana Okrzei 16, 05-300 Mińsk Mazowiecki
tel. (25) 752 25 81
muzeum@mzm-minskmaz.pl
Informacje: