Powstanie i rozwój Żyrardowa wiąże się z osobą francuskiego inżyniera Filipa de Girarda, wynalazcy maszyny przędzalniczej, a także wielu innych wynalazków, w tym turbiny wodnej. Budowę przędzalni mechanicznej i tkalni ręcznej rozpoczęto w 1830 r., a już pół wieku później żyrardowska fabryka stała się jednym z największych i najnowocześniejszych zakładów lniarskich ówczesnej Europy. Razem z fabryką rozwinął się cały kompleks urbanistyczny murowany z czerwonej cegły – osiedla domów dla robotników, świątynie różnych wyznań
w wielonarodowościowym tyglu robotników, szkoły, szpital… Osada usytuowana na linii frontu ucierpiała na początku I wojny światowej, kiedy wycofujące się wojsko rosyjskie wysadziło w powietrze niektóre części fabryki. Prawa miejskie otrzymał Żyrardów w 1916 roku.

Do dzisiejszych czasów zachowała się niemal kompletna pierwotna zabudowa z czerwonej cegły, co stanowi o wyjątkowości miasta w skali całej Europy.

Żeby zapoznać się z historią i dawnym potencjałem przemysłowym miasta leżącego prawie w połowie drogi między Warszawą i Łodzią, trzeba koniecznie zacząć zwiedzanie od Muzeum Mazowsza Zachodniego, byłej secesyjnej willi dyrektora Karola Dittricha z lat 80. XIX wieku. Jednym z najciekawszym eksponatów jest panorama Żyrardowa z 1899 r. o długości 367 cm i wysokości 140 cm. Wykonana została w celu uświetnienia stoiska żyrardowskiego na światowej wystawie w Paryżu w 1900 roku.

Po wizycie w muzeum spacer można rozpocząć od dworca kolejowego z lat dwudziestych XX wieku przypominającego polski dworek. Wnętrza zdobią oryginalne sztukaterie i piece kaflowe. Droga do głównego placu prowadzi przez osiedla robotnicze z lat 1867-1910. Za budynkami z cegły były budowane drewniane budynki gospodarcze, które do dzisiaj można obejrzeć. Za neogotyckim kościołem św. Karola Boromeusza z 1891 r. stoi szpital fabryczny z lat 1892-1894 wzorowany na szpitalu „Carla” w Dreźnie. Na placu Jana Pawła II nie można przeoczyć dwóch neogotyckich wież kościoła farnego Matki Bożej Pocieszenia z lat 1900-1903 wzorowanego na bazylice w Kolonii. Secesyjne witraże zaprojektował najprawdopodobniej Józef Mehoffer, a na szczególną uwagę zasługuje witraż przedstawiający Matkę Boską stojącą wśród błękitnych kwiatów lnu i trzymającą na lewym ręku Dzieciątko Jezus z wrzecionem. Dalej na placu znajdują się budynki historycznego przedszkola, babińca, modernistycznego Domu Ludowego (czyli domu kultury) oraz Magistratu- siedziby władz miasta.

Kompleks głównej fabryki znajduje się na południe od placu – stara przędzalnia z 1833 r. połączona krytym pomostem z usytuowaną obok nową przędzalnią z lat 1910-1914, największym budynkiem fabryki.

Na końcu to najlepsze – turyści zafascynowani lnianą historią mogą sobie w sklepie Lniany Zaułek zakupić któryś z lnianych produktów.

TOP muzeum:

Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie

Ul. Dittricha 1, 96-300 Żyrardów

Tel. (+48) 46 854 81 80

www.muzeumzyrardow.pl

Informacja Turystyczna:

Centrum Informacji Turystycznej

ul. Maja 45, 96-300 Żyrardów

tel. (+48) 46 854 28 28