PRZEZNACZENIE PIERWOTNE
Element niemieckiej linii obrony przedmościa Warszawy z lat 1915-1916 (Brückenkopf Warschau), polskiej linii obrony w 1920 r. oraz niemieckiej linii obrony z lat 1940-1944
STAN OBECNY
Ruiny trzech schronów z różnych lat i o różnym przeznaczeniu.
HISTORIA
Po zajęciu Warszawy w 1915 r. Niemcy postanowili zabezpieczyć się od wschodu linią fortyfikacji w terenie wcześniej przygotowanym na ten cel przez Rosjan. Tak jak poprzednicy oparli się na linii Narwi i Wisły, ale zmianie uległ zasięg linii obronnej oraz rodzaj zastosowanych umocnień. W ten sposób powstało Przedmoście Warszawa czyli Brückenkopf Warschau. Niemcy wybudowali ciąg fortyfikacji od Ryni nad Narwią, przez Strugę, Zielonkę, Starą Miłosną, Wiązownę i Józefów do Wisły. Zespół składał się z dwóch części: północnej opartej na umocnieniach rosyjskich oraz południowej zbudowanej od nowa.
Przy rozbudowie tej pozycji Niemcy wykorzystali swoje wcześniejsze studia terenowe, rozwinęli plany rosyjskie i wprowadzili zmiany – rosyjska wschodnia ściana trójkąta, której miał bronić łańcuch umocnień, opierała się na południu o forty: Wawer, Kawęczyn oraz forty Pragi. Niemiecki Brückenkopf Warschau został wysunięty południowym skrzydłem na wschód aż do Świdra. Umocnienia ciągnęły się na wschód od Warszawy na długości ok 50 km. W 1918 r. Niemcy zaczęli likwidować fortyfikacje.
Po 1918 r. rosyjskimi twierdzami i niemieckimi umocnieniami zaopiekował się Zarząd Forteczny Okręgu Generalnego Warszawa, który zadecydował o utrzymaniu umocnień Wisły-Narwi w dobrym stanie. Sztab Generalny wstrzymał rozbiórkę i wystawił posterunki wartownicze, ale ostatecznie przegrał z okoliczną ludnością, która rozgrabiła fortyfikacje pozbawiając je zdolności bojowej. Wobec tego podjęto decyzję o likwidacji umocnień ( z wyjątkiem odcinka Rembertów-Zielonka).
Z tego powodu w 1920 r. umocnienia prawie nie istniały, zaś sprawą szczególnej wagi stało się przygotowanie fortyfikacji do obrony Warszawy. 27 lipca 1920 r. zapadła decyzja o fortyfikowaniu trójkąta Warszawa-Modlin-Zegrze. Przedmoście Warszawa zostało podzielone na 4 odcinki prac: I Wiązowna, II Okuniew, III Radzymin, IV Zegrze. 29 lipca 1920 r., władze wojskowe zdecydowały o przesunięciu linii zewnętrznej z dawnej pozycji niemieckiej na linię: Miłosna-Okuniew-Radzymin-Rynia.
Na początku wznoszenia fortyfikacji , którego ukończenie planowano na 12 sierpnia 1920 r., dopracowano ogólną koncepcję umocnień. Wedle niej miały powstać trzy linie obrony. Drugą linię stanowiła pozycja Brückenkopf Warschau, której przebieg Polacy znacznie zmodyfikowali . Pas umocnień składał się z niemieckich betonowych bunkrów, okopów, transzei, rowów strzeleckich, stanowisk dla dział oraz stanowisk dla karabinów maszynowych. Przedpole było chronione przeszkodami naturalnymi, minami oraz zasiekami z drutu kolczastego. Zabudowę usunięto, zaś ludność cywilną przymusowo wysiedlono.
16 sierpnia 1920 r. obydwie linie obronne przekazane zostały oficjalnie szefowi inżynierii saperów 1 Armii, co formalnie kończyło prace przy budowie, zaś 19 sierpnia gen. K. Sosnkowski wstrzymał dalszą rozbudowę fortyfikacji. Ostatecznie kres wszystkim pracom budowlanym położył rozkaz z 22 października 1920 r.
W październiku 1939 r. powstała niemiecka koncepcja utworzenia linii obronnej opartej o Prusy Wschodnie oraz linię rzek Narew – Wisła – San. W styczniu 1940 ustalono jej przebieg. Wiosną 1940 r. Inspekcja Umocnień Wschodnich, w oparciu o sporządzone pomiary i dane z lat 1915–1916, sporządziła plany budowy umocnień. W niektórych miejscach pokrywały się one z linią fortyfikacji z 1915 roku.
Zaplanowano wzniesienie ponad 80 schronów. Niemieckie plany zakładały budowę tradytorów do ognia bocznego typu Regelbau, obiektów kierowania ogniem artylerii z kazamatą flankującą typu Regelbau 120a i bez kazamaty typu Regelbau 120b, schronów biernych typu Regelbau 501 dla jednej drużyny piechoty każdy oraz wielu mniejszych obiektów drewniano-ziemnych i z blachy falistej. Prace szybko zostały wstrzymane, ale udało sie wybudować m. in. 11 lub 12 obiektów Regelbau 514, 4 obiekty Regelbau 120a, 1 obiekt Regelbau 120b, 1 obiekt Regelbau 501. Prace na krótko wznowiono w 1944 r. Po przejściu frontu, większość fortyfikacji została zniszczona przez specjalne oddziały saperów radzieckich.
Na stoku wzgórza nad niewielkim ciekiem wodnym w północnej części Wiązowny, znajdują się dwa wysadzone obiekty (schron bierny oraz schron bojowy dla ckm), pomiędzy którymi zlokalizowany jest schron REGELBAU 514 z lat 1940-1944.