Od ponad tysiąca lat na wysokiej nadwiślańskiej skarpie wznosi się Płock. Za czasów
panowania Władysława Hermana oraz jego syna Bolesława Krzywoustego był siedzibą
władców. Przez kolejne wieki był najważniejszym ośrodkiem Mazowsza: siedzibą książąt
piastowskich oraz biskupów płockich. Ułatwieniem dla chcących odwiedzić Płock jest duża
koncentracja atrakcji na stosunkowo niewielkim terenie Wzgórza Tumskiego i jego okolic.
I tu właśnie należy rozpocząć wędrówkę po dawnej stolicy Mazowsza.
Płock – Wzgórze Tumskie
Wzgórze Tumskie wznosi się 50 m nad płynącą u jego podnóża Wisłą. Rozpościera się z niego wspaniała
panorama rzeki, przeciwległej dzielnicy Płocka, lasów Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego.
Na Wzgórzu dominują obiekty sakralne: katedra, Muzeum Diecezjalne, kuria biskupia. Bazylika katedralna
p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wzniesiona była w XII wieku i wielokrotnie potem przebudowywana.
Pod jedną z wież, w krypcie złożono szczątki władców Polski (W. Herman i B. Krzywousty) oraz książąt
mazowieckich. Głównego wejścia do świątyni strzegą Drzwi Płockie, a właściwie ich kopia. Oryginalne, odlane
w XII wieku, w niewyjaśnionych okolicznościach trafiły do rosyjskiego soboru św. Zofii w Nowogrodzie Wielkim.
Muzeum Diecezjalne
Jego zbiory podzielone są między dwa budynki: nowocześnie zaaranżowaną ekspozycję w dawnym
klasztorze benedyktyńskim oraz tradycyjną w tzw. „starym muzeum”. Oko przyciągają wspaniałe sprzęty liturgiczne
i szaty, zdobne hermy (puszki na relikwie), kolekcja pasów słuckich. Perłą kolekcji jest XII-wieczna Biblia płocka
spisana na pergaminie.
Najstarsza szkoła w Polsce
Ze Wzgórza Tumskiego warto przejść skarpą, podziwiając majestatyczną Wisłę, płocki amfiteatr
i molo. Naszym celem jest „Małachowianka”, czyli Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława
Małachowskiego, kontynuujące tradycję najstarszej szkoły w Polsce istniejącej przy kolegiacie św. Michała
od co najmniej 1180 roku. Po rewitalizacji najstarszej części kompleksu „Małachowianki” otwarto w niej
szkolne muzeum. Można je zwiedzać po wcześniejszym telefonicznym uzgodnieniu wizyty.
Muzeum Mazowieckie
Przy ulicy Tumskiej znajduje się główna siedziba Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Na kilku piętrach
dawnej mieszczańskiej kamienicy prezentowana jest wystawa wnętrz i sztuki secesyjnej. Umieszczono
w niej również Galerię Malarstwa i Rzeźby Młodej Polski. W budynku obok umieszczono oddział „X wieków Płocka”.
Jego nowocześnie zaadaptowana ekspozycja łączy eksponaty muzealne ze współczesną technologią. Uwagę
przyciąga olbrzymia makieta (40 m2) obrazująca wygląd Płocka około 1800 roku. Odbudowany budynek dawnej
bożnicy stanowi siedzibę Muzeum Żydów Mazowieckich. Multimedialna opowieść prowadzi gości przez wieki
współistnienia żydowskiej i chrześcijańskiej społeczności. Niedaleko synagogi znajduje się nowy, ale wielokrotnie
już nagradzany oddział Muzeum, poświęcony art déco.
Na parterze kamienicy odtworzono fragment miejskiej ulicy z przełomu lat 20. i 30. XX wieku, wzrok przyciąga
oryginalny samochód z epoki – Jowett z 1926 roku. Na piętrze podziwiać można wnętrza, design, malarstwo.
Spichlerz to ostatni z płockich oddziałów Muzeum Mazowieckiego. Dokumentuje i wystawia etnografię
regionu, zaskoczeniem dla zwiedzających może być stała wystawa poświęcona Dalekiemu Wschodowi.
Rynek staromiejski
Obowiązkowym punktem pobytu w mieście powinna być wizyta na rynku. Otaczające rynek kamienice pochodzą
z XVIII i XIX wieku, w jednej z nich św. Siostra Faustyna doznała swojego pierwszego objawienia. Obecnie znajduje
się tu Sanktuarium Bożego Miłosierdzia. Ratusz zapisał się na kartach historii Polski – tutaj odbyło się ostatnie
posiedzenie sejmu Królestwa Polskiego przed wybuchem powstania listopadowego.
Katedra Płocka
Na początku XX wieku założycielka mariawityzmu Maria Franciszka Kozłowska – która w Płocku, w 1893
roku „otrzymała objawienie Dzieła Wielkiego Miłosierdzia”, natchnęła wiernych do budowy wyjątkowego kościoła –
katedry Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, zwanej Świątynią Miłosierdzia i Miłości. Obiekt wyróżnia się rzadką
na naszych terenach architekturą, został wybudowany w stylu neogotyku angielskiego. Świątynia wraz
z przyległym klasztorem służą wiernym do dziś. Niezwykłą atrakcję stanowi prowadzona przez mariawitów
hodowla alpak – „Alpaki na wzgórzu”.
Skansen Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiączeminie
Wyprawa będzie okazją do poznania historii Olendrów, słynących z przygotowywania powideł z buraków
cukrowych i ze swoich umiejętności melioracji. Warto w tym celu przyjechać do Skansenu Osadnictwa
Nadwiślańskiego w Wiączeminie Polskim, które jest oddziałem Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Można
zetknąć się tu z opowieścią o mieszkających nad Wisłą Polakach i Olendrach – osadnikach z Niemiec, Fryzji
i Flandrii, którzy osiedlali się na mazowieckich terenach od XVII do połowy XIX wieku. W skansenie atrakcją
są m.in. gospodarstwa typowe dla osadnictwa olenderskiego i ich tradycyjne wyposażenie zarówno części
mieszkalnej, jak i gospodarskiej (np. sprzęt rolniczy).
Można też zobaczyć budynek szkoły z 1901 roku (pulpity ławek mają wgłębienia na kałamarze),
kościół ewangelicko–augsburski z 1935 roku i cmentarz. Pamiątki
po Olendrach przekazali mieszkańcy dawnych olenderskich osad. Wstęp jest bezpłatny. Ciekawostką jest, że powidła
olenderskie z burków cukrowych (Olendrzy dodawali do powideł dynię lub jabłka) wpisano w 2015 roku
na listę produktów tradycyjnych.
