Do średniowiecznego zamku nad Liwcem można przyjechać samochodem albo autokarem. Można także zorganizować sobie rowerową wycieczkę albo przypłynąć kajakiem. Nieopodal zamku powstała bowiem przystań kajakowa, a obok pole namiotowe. Wycieczka malowniczą doliną Liwca zakończona w słynnej średniowiecznej twierdzy to dzień prawdziwych emocji. Z jednej strony kontemplacja przyrody, z drugiej refleksja na ostatnimi władcami Mazowsza.

Tutaj bowiem, na zamku w Liwie, kończy się historia Księstwa Mazowieckiego. Po śmierci ostatnich książąt – Janusza i Stanisława – król Zygmunt Stary chciał ostatecznie włączyć Mazowsze do Korony. Długo sprzeciwiała się temu książęca siostra, Anna Mazowiecka. Ziemię oddała dopiero, gdy władca przybył do Warszawy na uroczystości pogrzebowe ostatniego księcia Mazowsza. Król, mimo że włączył Mazowsze do Polski, pozostawił Annie część ziem, w tym ziemię liwską, ale tylko jako zaopatrzenie do czasu wyjścia za mąż. Po wielu targach i konflikcie z królem Anna Mazowiecka musiała jednak ostatecznie w 1537 r. opuścić zamek i oddać okoliczne ziemie.

Podstęp archeologa

Położony nad malowniczym Liwcem warowny zamek, podobny do tego w Trokach na Litwie, strzegł wschodniej granicy Mazowsza. Tutaj też do ostatka próbowano bronić niezależności księstwa mazowieckiego od władców Polski. Pierwsza wzmianka o grodzie nad Liwcem pochodzi z dokumentu księcia Bolesława II mazowieckiego z 1304 r. Na początku XV w. książę Janusz I w miejscu grodu wzniósł zamek, a przygrodowej osadzie nadał prawa miejskie. Warownia składała się z dwóch równoległych budowli: Domu Dużego – siedziby książęcej i Domu Małego, gdzie mieściły się pomieszczenia gospodarcze. Domy zostały połączone murami obronnymi, a do wnętrza prowadziła wysunięta brama.

Położony nad malowniczym Liwcem warowny zamek strzegł wschodniej granicy Mazowsza.

Sto lat później wspomniana już księżna Anna Mazowiecka rozbudowała Dom Duży oraz nadbudowała bramę i mury obronne. Z dawnego gotyckiego zamku zachowała się monumentalna wieża bramna, fragment murów obwodowych i wybudowany w XVIII w., w miejscu Domu Małego, dwór starościński. Zamek w Liwie przed zniszczeniem i rozbiórką uratowali… Niemcy. W czasie II wojny światowej polski archeolog Otto Warpechowski przekonał władze hitlerowskie, że ruiny są pozostałością zamku krzyżackiego. Podstęp się udał, a okupant rozpoczął nawet odbudowę wieży.

Jak w dawnej Anglii

Obecnie w zamku mieści się Muzeum Zbrojownia z bogatymi zbiorami broni z XV-XX w. Powstał na początku XV wieku, na sztucznie usypanym wzniesieniu, na lewym brzegu Liwca, jako twierdza na pograniczu Podlasia i Mazowsza. Miasto Liw z zamkiem łączyła wąska grobla usypana na rozlewiskach Liwca. Forteca została przebudowana w latach 1526- 1536, a następnie przez królową Bonę, która w niej zamieszkała.

Odwiedzając liwski zamek warto także zajrzeć do innych ciekawych turystycznie miejsc w okolicy. W miejscowości Starawieś koło Węgrowa znajduje się XIX-wieczny pałac, który swym wyglądem pasuje bardziej do krajobrazu Anglii niż Mazowsza. Rezydencję wzniesioną w XVI w. kazał kilkaset lat później przebudować w stylu modnego wówczas neogotyku angielskiego książę Sergiusz Golicyn. Brama pałacowa posiada cztery filary zwieńczone krenelażem. Zewnętrzne elewacje pałacu z nadwieszonymi ośmiobocznymi wieżyczkami w narożnikach również wieńczy krenelaż. W narożu południowo-wschodnim znajduje się trzykondygnacyjna ośmioboczna wieża z blankami.

W Łochowie warto zatrzymać się, aby obejrzeć pałac zaprojektowany przez czołowego XIX-wiecznego architekta Bolesława Pawła Podczaszyńskiego, we wsi Gwizdały zaś, by zobaczyć jedyne w Polsce muzeum gwizdków. Nie ma chyba gwizdka na świecie, którego nie można by tutaj zobaczyć: są gwizdki w kształcie lokomotywy, gwizdki – ptaszki, żabki i kozy, są gwizdki afrykańskie i amerykańskie, gwizdki policyjne, sportowe i wojskowe.

Tutaj kończyła się Polska
Od Kałuszyna Szlak Książąt Mazowieckich pokrywa się ze Szlakiem Doliny Liwca. Biegnie wzdłuż dawnego traktu handlowego przez Grodzisk, Liw, Węgrów do Łochowa. Atrakcjami trasy są m.in. unikatowe zabytki architektury oraz niezwykłe krajobrazy. Szlak ten można również pokonać płynąc kajakiem po Liwcu. We wsi Sucha koło Grębkowa znajduje się Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego. Głównym obiektem skansenu jest modrzewiowy dwór z 1743 r. Na wysokiej skarpie Liwca przed Liwem zachowały się pozostałości wałów dużego grodu z XI w. Obiekt o imponującej powierzchni 5 ha chętnie porównywano do Wawelu. Z punktu widokowego na wałach można podziwiać urok krajobrazu okolic. Według lokalnej tradycji w tym miejscu kończyła się Polska.