Sercem Pruszkowa, miasta położonego w sąsiedztwie stolicy i należącego do aglomeracji warszawskiej, jest zespół parkowo-pałacowy zwany Parkiem Potulickich – duży zielony teren z zabytkowymi budynkami z XIX wieku. Klasycystyczny pałacyk na obrzeżach pełni dziś funkcję Urzędu Stanu Cywilnego, natomiast w oficynie w ukrytej za parkanem części parku kryje się niesamowita opowieść z zupełnie innego świata: historia gigantycznego centrum metalurgicznego, które istniało na dzisiejszym Mazowszu Zachodnim w czasach rzymskiego imperium.
ARCHEOLOGICZNE ODKRYCIE 50-LECIA
Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie opowiada historię do niedawna kompletnie nieznaną. Zaledwie pół wieku temu dzięki badaniom wykopaliskowym organizowanym na terenie Mazowsza przez archeologa Stefana Woydę, dokonano epokowego odkrycia: w starożytności przez kilka stuleci, a dokładniej od II wieku p.n.e. do IV wieku n.e. działało w tym rejonie na obszarze 300 km kw. ogromne zagłębie metalurgiczne, w którym wytapiano żelazo w niewyobrażalnej dziś liczbie pieców – od 120 do 150 tysięcy.
Prawdopodobnie największa osada tego zagłębia, zwanego dziś Mazowieckim Centrum Metalurgicznym, znajdowała się w dzisiejszym Milanówku Falęcinie (ok. 15 tys. pieców), a w osadach na terenie Brwinowa, Parzniewa i Pęcic było ich niewiele mniej. Do dziś prowadzono badania na 250 stanowiskach archeologicznych, a odnalezione podczas wykopalisk przedmioty trafiły do założonego i przez wiele lat kierowanego przez Woydę Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego. Najcenniejszym przedmiotem odnalezionym w czasie badań jest prezentowany na głównej wystawie szklany puchar przedstawiający walki gladiatorów, wykonany prawdopodobnie na terenie Egiptu w czasach Cesarstwa Rzymskiego.
Stała wystawa Muzeum opowiada o hutnikach, którzy wytapiali żelazo na Mazowszu w czasach starożytnych, o ich pracy, zwyczajach i rytuałach (m.in. tajemniczych pochówkach koni, które w jakiś sposób związane były z procesem hutniczym), o osadach, w których mieszkali i ich współmieszkańcach i współmieszkankach, o codziennym życiu, a także innych zajęciach, m.in. garncarstwie czy tkactwie.
W Muzeum prezentowane są również wystawy czasowe, regularnie odbywają się warsztaty, wykłady, prezentacje, koncerty, na stronie internetowej publikowane są filmy i podcasty. Placówka zajmuje się także pracami badawczymi. W sierpniu 2021 r. wystartują kilkuletnie badania osady hutniczej w Zaborowie, tej samej, w której odkryto szklany puchar z gladiatorami.
Informacje: