Co to są leluje i gwiazdy, przy pomocy jakich nożyc powstają wycinanki, jak upiec samodzielnie pyszny chleb na liściu chrzanu – tego wszystkiego i jeszcze dużo, dużo więcej – dowiemy się odwiedzając Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce.

Niezwykłą krainę Kurpiowszczyzny tworzy geograficzno-historyczny obszar obejmujący dwie mazowieckie puszcze: Puszczę Białą i Puszczę Zieloną w północno-wschodniej części regionu. Kulturę, obyczaje i historię tego właśnie terenu możemy poznać poprzez muzealia i artefakty zgromadzone na ostrołęckiej ekspozycji. Oczywiście centralnym punktem wystawy pozostają wycinanki kurpiowskie, które są najbardziej znaną wizytówką kurpiowskiej kultury.

Wycinanki w chałupach
Z historią słynnych wycinanek związanych jest wiele muzealnych miejsc. Mało kto spoza terenu Kurpiów pamięta, że początkowo wycinanki powstawały spontanicznie, zdobiły ściany chłopskich chałup, a gospodynie prześcigały się w pomysłach, która stworzy bardziej wymyślny wzór. I właśnie najbardziej oryginalne wycinanki – pochodzące z lat trzydziestych ubiegłego wieku – można m.in. podziwiać w muzeum. A wspomniane na początku leluje i gwiazdy – nazywane także czasami kołami – to właśnie najczęściej spotykane formy wycinanek.

W ramach muzealnej ekspozycji możemy obejrzeć także unikalny film ,,W kurpiowskiej chacie’’ (1961 r.), który dokumentuje techniki powstawania tych bogato ornamentowanych papierowych cudeniek i poznać najbardziej znane kurpiowskie artystki. A jak powstawały słynne wycinanki? Wystarczy przystanąć na chwilę przy zaaranżowanym w części wystawy warsztacie twórczym, w którym najważniejszym narzędziem pozostają…nożyce do strzyżenia owiec. Tak! To dość topornie wyglądające narzędzie w rękach kurpiowskich gospodyń potrafiło wykroić najtrudniejsze i najbardziej misterne wzory.

Pamiątki z bitwy
Ale nie tylko kultowymi wycinankami żyje ostrołęckie muzeum. W dziale historyczno-artystycznym możemy przyjrzeć się licznym artefaktom związanym z historią Ostrołęki, jej instytucji i mieszkańców. Szczególne miejsce zajmują eksponaty związane z historią powstania kościuszkowskiego oraz listopadowego (ze szczególnym uwzględnieniem bitwy stoczonej 26 maja 1831 r. przez generała Jana Zygmunta Skrzyneckiego z armią rosyjską feldmarszałka Iwana Dybicza Zabałkańskiego). Na wystawie możemy zresztą zobaczyć znany olejny obraz Karola Malankiewicza ,,Bitwa pod Ostrołęką’’ z 1838 r., w którym opisał za pomocą pędzla dramatyczny przebieg bitwy.

Zajrzyj do zagrody
Są w Muzeum Kultury Kurpiowskiej także prawdziwe historyczne rarytasy. Należy do nich oryginalny album Józefa Straszewicza z 1832 r. z litografowanymi postaciami z doby powstania listopadowego. Na portretach w formacie wielkiego folio możemy zobaczyć m.in. Emilię Plater, Józefa Bema, Joachima Lelewela czy Waleriana Łukasińskiego.

Dopełnieniem ekspozycji jest malowniczo położona, nieopodal Trasy Mazurskiej (skądinąd nazwa ulicy) zagroda kurpiowska w Kadzidle. Na zespół historycznych budynków chłopskich składają się chata z Golanki, studnia z żurawiem, spichlerz, kuźnia, stodoła z wozownią oraz kilka innych obiektów. Miniskansen w Kadzidle pokazuje rodzaj ukształtowanego pod koniec dziewiętnastego wieku zasiedlenia kurpiowskiego.

Warsztaty i kurpiowskie wesele
Skansen w Kadzidle przygotowuje co roku cieszące się wielką popularnością imprezy. Obie odbywają się w czerwcu. Najpierw są to warsztaty etnograficzne ,,Ginące zawody’’, gdzie można nauczyć się tajemnic wykonywania haftów, tkactwa, garncarstwa, a także oczywiście tworzenia wycinanek. Uczestnicy warsztatów poczują także smak chleba pieczonego na liściu chrzanu. Z kolei ,,Wesele kurpiowskie’’ to kilkudniowy festiwal folklorystyczny, na którym gwoździem programu jest inscenizacja tradycyjnego ślubu
i zwyczajów weselnych na Kurpiach.

Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce
plac gen. Józefa Bema 8, 07-410 Ostrołęka
tel. (29) 764 54 43
biuro@muzeum.ostroleka.pl

Zagroda Kurpiowska w Kadzidle
ul. Trasa Mazurska 1B, 07-420 Kadzidło
tel.: (29) 761 82 00
zagrodakurpiowska@muzeum.ostroleka.pl