Jarmark Norbertański w Bodzanowie to jedno z największych wydarzeń tego typu na Mazowszu. Niektórzy twierdzą nawet, że największe! Odbywa się co roku w Zielone Świątki, a rozpoczęcie kupieckiego karnawału obwieszcza wystrzał z piszczeli – średniowiecznej broni palnej osadzonej na długim drzewcu. Taka rusznica, podobnie jak tradycja Jarmarków Norbertańskich, ma ponad sześćset lat!
Jak wygląda Jarmark Norbertański można będzie sprawdzić w 2023 roku już 28 maja, czyli tradycyjnie w Zielone Świątki. Będzie w tym roku wyjątkowo, ponieważ Bodzanów po 154 latach odzyskał prawa miejskie i znowu jako miasto będzie korzystać z książęcego przywileju!
Warto być świadkiem tego szczególnego wydarzenia, a przy okazji zwiedzić okolicę i obejrzeć na przykład drewniany kościół z 1764 r. w Łętowie, zespół pałacowo-dworski w Nowym Miszewie, kościół starokatolicki Mariawitów w Pepłowie lub zagrodę młyńską w Gąsewie z początku XX wieku. Miłośnikom przyrody polecam spotkanie z pomnikowym dębem Chrobry w Białobrzegach.
Jedno z najstarszych mazowieckich miast
Bodzanów to niewielka miejscowość między Wyszogrodem a Płockiem, nad prawym dopływem Wisły – Mołtawą. To jedno z najstarszych mazowieckich miast – zostało założone jako 14 z kolei. Zanim uzyskało lokacyjny przywilej, było prężnie działającą osadą targową przy ruchliwym trakcie handlowym wzdłuż Wisły. Pod koniec XII wieku wieś, nadaniem wojewody mazowieckiego Olta Żyrowica, została przekazana płockim norbertankom, które okazały się świetnymi gospodyniami, bo kilkadziesiąt lat później przeorysza Grzymisława wystarała się u księcia mazowieckiego Bolesława III o nadanie miejscowości praw miejskich.
To był przełom – lokalny handel produktami rolnymi szybko zyskał na znaczeniu i ofercie, a Bodzanów zasłynął w regionie targami bydła i koni. W 1351 roku, w chwili uzyskania lokacji, było to jedyne miasto między Warszawą a Płockiem! Ale dzięki Siemowitowi III i Januszowi I miast zaczęło na Mazowszu przybywać, a Bodzanów stracił swoją wyjątkowość. Odzyskał ją dzięki nowemu przywilejowi nadanemu przez księcia Janusza I w 1415 r. – było to prawo do organizacji jarmarków w Zielone Świątki.
Ciemne karty historii
Dalsza historia miasteczka nad Mołtawą nie jest już taka różowa. Jak wiele miast mazowieckich Bodzanów został spustoszony w XVII wieku przez potop szwedzki oraz inne kataklizmy, a w wieku XVIII przez pożary i zarazy.
Miasteczko zasiedlane przez Żydów od przełomu XVIII i XIX nieco zyskało na znaczeniu, ale w 1869 roku, podobnie jak wiele innych małych miast polskich pod zaborem rosyjskim, utraciło prawa miejskie. W czasie II wojny światowej tutejsza synagoga i cmentarz żydowski zostały zniszczone przez niemieckich okupantów, a mieszkańcy pochodzenia żydowskiego wymordowani w obozach zagłady.
Ślady przeszłości i powrót do tradycji
Niewiele pozostało po świetności sprzed wieków. Świadkami średniowiecza są: układ urbanistyczny mówiący o miejskim charakterze Bodzanowa, czyli stary rynek położony na skarpie nad Mołtawą oraz kościół parafialny, którego najstarsze fragmenty wybudowane z cegieł i młyńskich kamieni pamiętają przywilej lokacyjny nadany w połowie XIV wieku przez księcia Bolesława III. Po społeczności żydowskiej pozostał symboliczny cmentarz żydowski przy ulicy Nadrzecznej z zaledwie dwoma ocalałymi nagrobkami. Pozostałe macewy Niemcy w czasie II wojny światowej zniszczyli i zużyli do utwardzania ulic.
Kilkanaście lat temu lokalna społeczność Bodzanowa powróciła do liczącej sześć stuleci tradycji organizowania Jarmarków Norbertańskich w Zielone Świątki. Wystrzał z piszczeli to początek wielkiego święta, które nie opiera się wyłącznie na handlu, choć lokalne i regionalne produkty oraz wyroby rzemieślnicze są jego ogromną wartością. Jarmark jest również okazją do zorganizowania różnorodnych warsztatów, prezentacji rzemiosła tradycyjnego i dawnego, pokazów walk rycerskich oraz występów i koncertów. Wśród niezliczonych stoisk i gości przechadza się legendarny Bodzan – pierwszy osadnik na tych ziemiach, od którego miała się zacząć historia osady nad Mołtawą.
Informacje: