Odwiedzając miejsca związane z historią Bitwy Warszawskiej 1920 r. nie sposób pominąć miejsc związanych z księdzem Ignacym Skorupką. To młody duchowny, który wspierał równie młodych warszawskich ochotników i bohatersko zginął w bitwie pod Ossowem. Historia legendarnej postaci Bitwy Warszawskiej nierozerwalnie związana jest z Warszawą. Tutaj także, na Starych Powązkach, słynny ksiądz został pochowany.
Nasz warszawski spacer rozpocznijmy jednak nie od Powązek, ale gmachu dawnego Gimnazjum Praskiego przy ulicy Jagiellońskiej 38, powstałego w 1907 r. (Samo gimnazjum istniało już od 1885 r., ale mieściło się w innym budynku). Dziś w budynku przedwojennego gimnazjum mieści się Zespół Szkół nr 15. Dlaczego wspominamy o tym miejscu? Od czerwca do sierpnia 1920 r. działał tu punkt werbunkowy, w którym formował się 1 Batalion 236 Ochotniczego Pułku Piechoty, włączony później do 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej. To właśnie stąd oddziały pod dowództwem ppor. St. Matarewicza z kapelanem ks. Ignacym Skorupką wyruszyły do zwycięskiego boju pod Ossowem. O wydarzeniu tym przypomina tablica pamiątkowa na fasadzie budynku.
Z krzyżem na wroga
Kolejnym miejscem zasługującym na uwagę jest bazylika katedralna św. Michała Archanioła i św. Floriana na pl. Weteranów 1863 r., zbudowana na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego w stylu nawiązującym do tzw. gotyku nadwiślańskiego. Przed świątynią wznosi się pomnik autorstwa Andrzeja Renesa, odsłonięty w sierpniu 2005 r. Pełna ekspresji rzeźba przedstawia księdza Skorupkę trzymającego krzyż w lewej ręce, a prawą wskazującego kierunek ataku. Wymowne pamiątki po bohaterskim kapelanie – krzyż, stułę, czapkę z orzełkiem oraz krzyż Virtuti Militari – można obejrzeć w skromnej gablotce Muzeum Wojska Polskiego.
Wspomniany pomnik nawiązuje do mitu jego bohaterskiej śmierci, który utrwalił m.in. Jerzy Kossak. Malarz przedstawił księdza, który z krzyżem w dłoni idzie w pierwszym szeregu na wroga. Ciało bohatera przewieziono do Warszawy. 17 sierpnia 1920 r. w kościele garnizonowym przy ul. Długiej, a następnie na Cmentarzu Powązkowskim odbyły się uroczystości pogrzebowe, które przerodziły się w wielką patriotyczną manifestację. Generał Józef Haller uhonorował bohaterskiego kapelana nadanym pośmiertnie Krzyżem Virtuti Militari V klasy. Ksiądz Skorupka został pochowany na Starych Powązkach (ul. Powązkowska 1), w kwaterze 244.
Spacer po Powązkach
Wielu żołnierzy poległych w Bitwie Warszawskiej zostało pochowanych w innej części Powązek, zwanej Powązkami Wojskowymi (ul. Powązkowska 43-45). Cmentarz ten powstał w 1912 r. dla potrzeb carskiego garnizonu wojskowego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powiększono go, nadając mu przy tym nowy kształt. W 1921 r. pochowano tu polskich żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej, a także w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 r., a w 1929 r. ku ich pamięci wzniesiono pomnik Orląt Polskich (w kwaterze B-11) w formie kolumny zwieńczonej rzeźbą orła i krzyżem.
Płaskorzeźby u podstawy pomnika przedstawiają sceny z walk. Na jednej z nich uwieczniono postać ks. Ignacego Skorupki, na drugiej Józefa Piłsudskiego. Na cokole widnieje napis: ,,Orlętom Polskim poległym w obronie Warszawy w czasie najazdu bolszewickiego roku 1920. Wdzięczni rodacy’’.
Zdolny kaznodzieja
Ignacy Jan Skorupka (1893–1920) urodził się w Warszawie, w robotniczej rodzinie o patriotycznych tradycjach (jego matka była córką powstańca styczniowego). W 1916 r. przyjął święcenia kapłańskie, a w 1919 r. rozpoczął pracę w kurii warszawskiej. Zdobył uznanie jako zdolny, głoszący płomienne kazania kaznodzieja, przede wszystkim jednak wyróżniał się znakomitym kontaktem z młodzieżą. 8 sierpnia na własną prośbę został mianowany kapelanem 236 Pułku Piechoty Armii Ochotniczej, aby nieść duchowe wsparcie młodym ochotnikom – uczniom i studentom. Wraz z nimi wyruszył pod Ossów, gdzie 14 sierpnia zginął.
Centrum Warszawskiej Informacji Turystycznej
Stołeczne Biuro Turystyki
Pałac Kultury i Nauki (wejście od Emilii Plater)
ul. Plac Defilad 1, 00-910 Warszawa
tel. 503 033 720
[email protected]
Informacje: