Ciechanów
Ok. 100 km na północ od Warszawy leży Ciechanów. Pierwsza pisana wzmianka o nim pochodzi z 1065 roku
z dokumentu (tzw. falsyfikat mogileński) wystawionego przez Bolesława Śmiałego dla Benedyktynów
mogileńskich, dzięki któremu mogli stąd pobierać dziesięcinę.
Przy ulicy Warszawskiej znajduje się Muzeum Szlachty Mazowieckiej, które od 1973 roku gromadzi dokumenty
i przedmioty związane z historią ziemi ciechanowskiej W jego skład wchodzą Zamek Książąt Mazowieckich
i Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie. Ciechanów to miasto z 600-letnią historią za sprawą
Zamku Książąt Mazowieckich, jednego z lepiej zachowanych tego typu obiektów w Polsce. Zamek jest
jednym z przystanków Szlaku Konrada Mazowieckiego – część Szlaku Książąt Mazowieckich. Dzisiejszy
jego wygląd zawdzięczamy rewitalizacji i pracom archeologicznym. Próby remontu zamku były prowadzone
za królowej Bony (żony Zygmunta Starego Jagiellończyka), która władała zamkiem w ramach tzw. wdowiej oprawy.
Po jej wyjeździe z Polski w 1556 roku więcej takich działań nie podejmowano – informuje muzeum. Warto zwrócić
uwagę m.in. na zachowany prostokątny mur zewnętrzny z dwiema okrągłymi basztami narożnymi: południowo-wschodnią (więzienną) i zachodnią, na bramę w murze od południowej strony zamku, podziemia czy głaz na
dziedzińcu upamiętniający śmierć żołnierzy Armii Krajowej.
Zamkowe stałe wystawy to „Fakty i mity ciechanowskiego zamku” oraz „Księstwo Mazowieckie 1200-1526: intrygi,
trucizny i smok, czyli 300 lat niezależnego Mazowsza”. Z królową Boną i Ciechanowem związana jest pewna
legenda – podobno przepływająca przez miasto rzeka Łydynia zawdzięcza swoją nazwę samej królowej,
a właściwie jej łydkom, które moczyła w jej wodach. W muzealnym budynku ekspozycyjnym przy ulicy
Warszawskiej czekają na zwiedzających wystawy stałe – „Rzemiosło wsi mazowieckiej w miniaturze
z darów Kazimierza Bobińskiego”, „Utracony świat – ślady rodzin żydowskich w Ciechanowie do roku
1942”, „Rzeźba ludowa z kolekcji Heleny i Mariana Przedpełskich”.
W Ciechanowie warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden zabytek – pochodzący z XVI wieku kościół pw. Narodzenia
Najświętszej Marii Panny, który w czasach napoleońskich był piekarnią. Warta zobaczenia jest też wieża ciśnień,
która zajmuje piąte miejsce w rankingu najbardziej niezwykłych wież ciśnień na świecie. W budynkach
przy wieży powstał Park Nauki Torus, współpracujący z warszawskim Centrum Nauki Kopernik, który
Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna uznała za „Najlepszy Produkt Turystyczny Województwa
Mazowieckiego 2022”.
Gołotczyzna
Niedaleko Ciechanowa znajduje się warta odwiedzenia wieś Gołotczyzna, w której znajduje się Muzeum
Pozytywizmu. W jego skład wchodzą: dworek Aleksandry Bąkowskiej, w którym mieści się wystawa stała „Szlachta
Mazowiecka w malarstwie i wnętrzach” i dom pozytywisty Aleksandra Świętochowskiego „Krzewnia” z wystawą stałą
„Ekspozycja biograficzna Aleksandra Świętochowskiego (1849-1938), twórcy polskiego pozytywizmu”.
Do kompleksu należy też dworek drobnoszlachecki ze spichlerzem wybudowany na przełomie XIX i XX wieku,
przeniesiony ze wsi Mężenino-Węgłowice, z wystawą stałą: „Wnętrza dworkowe drobnej szlachty”. W budynkach
gospodarskich obejrzeć można wystawy maszyn rolniczych i dawny sprzęt gospodarstwa domowego. Najnowszym
nabytkiem jest zabytkowa Willa Alma mieszcząca się przy ulicy Ciechanowskiej 8.
Opinogóra – mazowiecka stolica romantyzmu
Podczas zwiedzania okolicy Ciechanowa nie można pominąć Mazowieckiej Stolicy Romantyzmu – Opinogóry
z leżącym na terenie majątku Krasińskich, pięknym kompleksem muzealno-parkowym – Muzeum
Romantyzmu. Muzeum składa się z położonych na terenie zabytkowego parku krajobrazowego budynków:
najbardziej rozpoznawalnego neogotyckiego pałacyku z lat 40. XIX wieku, neogotyckiej oficyny dworskiej i dworu.
W skład zespołu wchodzą również powozownia, oranżeria i zabudowania folwarczne. Zbiory muzeum głównie
związane są z historią rodziny Krasińskich, m.in. Zygmunta Krasińskiego – jednego z trójcy wieszczów narodowych,
najważniejszych poetów polskiego romantyzmu.
Nie zabrakło jednak pamiątek epoki napoleońskiej. Najciekawsze to teczka Napoleona, portret Zygmunta
Krasińskiego namalowany przez jego żonę, drzewo genealogiczne rodu Krasińskich i biblioteczki
z księgozbiorem francuskim z XVII i XVIII wieku. W księgozbiorze muzeum znajdują się także wczesne
wydania utworów Krasińskiego, korespondencja, grafiki i mapy. W parku, nieopodal dworu poeta siedzi w fotelu –
ten jedyny w Polsce pomnik Zygmunta Krasińskiego został postawiony w 1989 roku. Warto zobaczyć marmurową
ławeczkę z 1832 roku powstałą na zamówienie pierwszej muzy Zygmunta Krasińskiego. Podobno, kto na ławeczce
usiądzie, ten się natychmiast zakocha. Poza terenem parku – kościół stanowiący nekropolię Rodu Krasińskich,
jest tam m.in. krypta grobowa, w której pochowany jest Zygmunt Krasiński.
Krasne
Kontynuujemy wędrówkę szlakiem rodu Krasińskich herbu Ślepowron i docieramy do Krasnego nazywanego
„gniazdem rodowym Krasińskich”. Na terenie dawnego zespołu pałacowo-parkowego, założonego przez hrabiego
Ludwika Krasińskiego zachowała się m.in. zabytkowa, neogotycka wieża ciśnień z XIX wieku. Wieża stoi przy
bramie wjazdowej do parku i mieści się w niej Muzeum Rodu Krasińskich z obrazami, pamiątkowymi zdjęciami
i przedmiotami związanymi z tym zasłużonym rodem. Niedaleko muzeum – jedna z najstarszych stadnin koni
pełnej krwi angielskiej w Polsce. Stadnina została założona w roku 1857 przez hrabiego Ludwika Krasińskiego.
Podstawą hodowli były znakomite klacze importowane z Anglii. Obecnie w stadninie przebywa ok. 120 koni.
We wsi warto wejść do Mazowieckiego Wawelu, czyli kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego –
rzymskokatolickiego kościoła parafialnego parafii św. Jana Chrzciciela. To jeden z najcenniejszych
zabytków województwa mazowieckiego.
Krasiniec
Zaledwie 2 km od Krasnego, nad rzeką Węgierką znajduje się Krasiniec, dziś część wsi Szczuki. Warto tam zajrzeć
na chwilę. Chociażby ze względu na działającą tam kiedyś Cukrownię „Krasiniec” należącą do rodziny Krasińskich.
Zbudowano ją dzięki hrabiemu Ludwikowi Krasińskiemu, w latach 1866-1867. W 2003 roku zakończyła produkcję.
Ciekawostką jest, że we dworze zarządcy cukrowni pracowała jako nauczycielka,
noblistka – Maria Skłodowska.
Krasnosielc
Kolejny punkt na mapie Mazowsza to Krasnosielc z kościołem pw. św. Jana Kantego ufundowanym
przez Kazimierza Krasińskiego i jego małżonkę Annę z Ossolińskich. Klasycystyczny kościół wybudowano
według projektu Hilarego Szpilowskiego. Jego projektu jest też ambona i chrzcielnica. W świątyni można
zobaczyć tarczę z herbami Ślepowron Krasińskich i Topór Ossolińskich.
Rezerwat przyrody Zwierzyniec
Rezerwat został utworzony w 1964 roku, ale miejsce to chronione jest znacznie dłużej. Już na przełomie
XIX i XX wieku właściciele tych okolic, rodzina Krasińskich, chroniła piękny las niedaleko wsi Łazy.
W rezerwacie rosną dwustuletnie sosny i dęby.
