Węgrów
Węgrów położony jest na historycznym Podlasiu – w XV wieku na terenie spornym między książęcym
Mazowszem i Wielkim Księstwem Litewskim. Między XVI i XVII wiekiem miasto stało się ważnym
ośrodkiem protestanckim. Dzięki przychylności właścicieli Węgrowa powstał tu zbór kalwiński, ariańska drukarnia,
gmina luterańska. Osiedlali się tu również żydzi. Ślady współistnienia w mieście różnych religii i odłamów
chrześcijaństwa widać do dzisiaj. Są nimi świątynie ewangelickie (murowana i drewniana), domy pastora
i rabina, cmentarz ewangelicki oraz relikty żydowskiego kirkutu.
Perełką Węgrowa jest bazylika pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, przebudowana w XVII wieku
w stylu barokowym. W zakrystii kościoła wisi lustro posądzanego o praktyki magiczne wróżbity
i astrologa królewskiego Mistrza Twardowskiego. Według legendy służyło ono Twardowskiemu
do wywoływania ducha Barbary Radziwiłłówny, ukochanej żony króla Zygmunta Augusta. Najnowszą
atrakcją Węgrowa jest Centrum Dialogu Kultur, mieszczące się w zrewitalizowanym w latach
2017-2022 kompleksie poreformackiego klasztoru.
Klasztorny wirydarz przykryty został szklaną kopułą i pełni funkcje konferencyjne, w piwnicach otwarto dwie nowoczesne wystawy: poświęconą wielokulturowości miasta oraz bitwie z czasów powstania styczniowego. Obiekt oferuje również noclegi. Do zwiedzania udostępniono krypty klasztornego kościoła.
Muzeum Zbrojownia na zamku w Liwie
Zamek w Liwie był w czasach książąt mazowieckich graniczną warownią, strzegącą przeprawy przez graniczną rzekę Liwiec. Na wschód od niej znajdowało się sporne z Litwą Podlasie. Na zamku zmarła matka ostatnich książąt mazowieckich – Anna. Podczas II wojny światowej
Polak Otton Warpechowski, przekonał Niemców, że zamek wybudowali Krzyżacy, dzięki czemu zaczęła się jego odbudowa. Od 1963 roku mieści się tu Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie, posiadające wspaniałą kolekcję broni białej i palnej. Liw warto odwiedzić
w połowie sierpnia, kiedy na zamkowych błoniach odbywa się Turniej Rycerski o Pierścień Księżnej Anny.
Sowia Góra – punkt widokowy
Malownicze wzniesienie górujące nad doliną Liwca ma w sobie coś tajemniczego i przyciągającego.
O Sowiej Górze miejscowi opowiadają różne legendy: o miejscu pogańskiego kultu, ukrytym skarbie
czy cmentarzysku i sąsiadującej z nim osadzie. Z pewnością Sowia Góra jest wspaniałym punktem
widokowym na dolinę, z którego podziwiać można urokliwy pejzaż doliny i błękitną wstęgę
meandrującego Liwca. W okolicy znajduje się wiele punktów, umożliwiających wypożyczenie sprzętu
wodnego i organizację spływu nieuregulowanym nurtem dawnej granicznej rzeki.
Nowa Sucha – prywatny skansen
„Pod starym dachem, lecz rodzicielskim” – dewizą tą wita przyjezdnych stary modrzewiowy dwór rodu
Cieszkowskich w Suchej. Wybudowany w 1743 roku, po II wojnie światowej popadł w ruinę. Niszczejący
budynek został pod koniec lat 80. odkupiony przez prof. Marka Kwiatkowskiego i jego żonę Marię.
Małżeństwo wyremontowało dwór i udostępniło go zwiedzającym. Budynek otacza park z zachowanym
starym drzewostanem. Na terenie posiadłości znajduje się dwadzieścia innych zabytkowych obiektów, zarówno
miejscowych wchodzących w skład założenia dworskiego, jak i przeniesionych z różnych miejscowości regionu.
Wprawne oko kinomana rozpozna w nich elementy scenerii kilku produkcji filmowych
(m.in. Śluby panieńskie, Bitwa warszawska).
Mokobody
Po uchwaleniu Konstytucji 3 maja ogłoszono konkurs na Kościół Najwyższej Opatrzności – wotum w intencji
jej trwałości. Wygrał go projekt Jakuba Kubickiego (architekt m.in. arkad w Zamku Królewskim),
nie doczekał się jednak realizacji. Powstała jednak jego miniatura. Gotowe plany wykorzystał Jan Onufry
Ossoliński, który ufundował w Mokobodach budowę kościoła pomniejszonego w skali 1:4. Odwiedzając
wieś i podziwiając klasycystyczną architekturę świątyni możemy wyobrazić sobie monumentalność pierwotnego
projektu. Do pomysłu budowy Świątyni Opatrzności Bożej powracano w II i III Rzeczypospolitej. Dopiero ostatnia
próba znalazła finał w postaci olbrzymiego kościoła na warszawskim Wilanowie.
Cudowne źródełko w Budzieszynie
Budzieszyn bierze swoją nazwę od osadzonej w średniowieczu legendy, według której doszło
tu do cudu „zbudzenia synów”. Nocujące w tym miejscu wojska polskie miały zostać wyrwane ze snu blaskiem
bijącym od obrazu Matki Boskiej i ostrzeżone przed zbliżającymi się Jaćwingami. Dzisiaj jest to miejsce kultu
maryjnego, a bijące nieopodal źródełko zyskało sławę cudownego – woda uzdrawia ponoć choroby oczu.
Źródło ukryte jest w grocie i otoczone figurami świętych, wkomponowanymi w otoczenie.
