PRZEZNACZENIE PIERWOTNE
Jeden z fortów Twierdzy Modlin, wzniesiony w ramach budowy pierwszego pierścienia fortów w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Do dzisiaj zachowały się w bardzo dobrym stanie ceglane koszary i kaponiera szyjowa.
STAN OBECNY
Obecnie fort jest własnością Agencji Mienia Wojskowego. Możliwe jest jego zwiedzanie, w zorganizowanych grupach, tylko za pośrednictwem Fundacji Park Militarny Twierdzy Modlin. Obok wejścia na teren wojskowy znajduje się pamiątkowy kamień z tablicą w hołdzie żołnierzom Armii Krajowej i wszystkim, którzy zostali pomordowani podczas wojny na terenie fortu.
HISTORIA
Po likwidacji autonomii Królestwa Polskiego (po roku 1831) Rosja przystąpiła do rozbudowy fortyfikacji na jego obszarze. Na podstawie rozkazu cara Mikołaja I rozpoczęto wówczas budowę twierdz: Dęblina, Cytadeli Warszawskiej, Grodna i Brześcia oraz modernizację fortyfikacji Zamościa i Modlina. W Modlinie, przemianowanym w 1834 roku na (Nowogieorgiewsk), podjęto wówczas szeroko zakrojone prace nad rozbudową fortyfikacji.
Plan modernizacji fortyfikacji Modlina wykonano pod kierunkiem szefa Zachodniego Okręgu Inżynierii gen. Iwana Dehna. Przy opracowywaniu planu wykorzystano elementy projektu przebudowy opracowane przez polskich inżynierów wojskowych w 1816 r. Do robót przystąpiono wiosną 1832 r.
Równocześnie z przebudową twierdzy na Wyspie Szwedzkiej wybudowano, w latach 1832-1836 (ostateczne zakończenie budowy 1844 r.), spichlerz zbożowy będący centralnym magazynem wojsk rosyjskich stacjonujących na terenie królestwa Polskiego.
W II połowie XIX w., w naszej części Europy, głównymi politycznymi rywalami były Rosja i Prusy. Pod względem militarnym granicą pomiędzy tymi mocarstwami była linia rzek Wisły i Narwi, której ufortyfikowanie stanowiło dla Rosji oparcie w walce o dominację. W systemie obronnym Imperium Rosyjskiego kluczowe znaczenie miał powołany w 1862 r. Warszawski Okręg Wojenny (WOW), nazywany niekiedy także Warszawskim Okręgiem Wojskowym. WOW obejmował ziemie Królestwa Polskiego oraz fragmenty zachodnich guberni Imperium. W 1910 r. obszar WOW wynosił 156 tys. kilometrów kwadratowych, a powierzchnia Królestwa wynosiła wówczas 127 tys. kilometrów kwadratowych.
W 1873 r., Rosja podjęła decyzję o budowie fortyfikacji na zachodnich rubieżach państwa. W 1879 r., Aleksander II zaakceptował tzw. Dyrektywę nr 18 czyli wojskowo-operacyjny plan rosyjskiego Sztabu Generalnego, mający na celu uzyskanie polityczno-militarnej dominacji w Europie. W tym okresie Rosjanie planowali zbudować (odbudować) twierdze: Kowno, Grodno, Osowiec, Łomża, Ostrołęka, Różan, Pułtusk, Zegrze, Modlin, Warszawa, Dęblin, Brześć, Równo, Łuck i Dubno. W 1887 r. utworzony został Warszawski Rejon Forteczny. Objął on obszar o powierzchni ok. 600 kilometrów kwadratowych, tworzący trójkąt, którego wierzchołkami były trzy twierdze: Warszawa, Modlin i Zegrze.
Boki tego trójkąta, oparte o Wisłę (Modlin-Warszawa) i Narew (Modlin-Zegrze), planowano uzupełnić samodzielnymi fortami w Łomiankach (ten fort nigdy nie powstał) oraz w Dębem. Trzeci bok (Warszawa-Zegrze) został zaplanowany z wykorzystaniem linii wydmowych wzgórz i mokradeł na przestrzeni od Wawra do Beniaminowa. Planowano wybudować na tym odcinku pięć fortów, z których zrealizowano trzy: fort Beniaminów (w pobliżu obecnego Zalewu Zegrzyńskiego) oraz forty Kawęczyn i Wawer (w obecnych granicach Warszawy). Nie wybudowano fortów w Pustelniku i Maciołkach, chociaż przygotowano ich lokalizację.
W latach 1883-1888 otoczono twierdzę Modlin pierścieniem (8 fortów) o długości 24,51 km i średnicy 10,66-11,72 km. Był to tzw. wewnętrzny pierścień Twierdzy Modlin.
W sektorze północnym twierdzy pomiędzy Wisłą i Narwią w odległości 2,13-3,2 km od obwarowania głównego zbudowano forty:
F-1 Zakroczym,
F-2 Kossewo (Kosewo),
F-3 Pomiechowo (Stanisławowo).
W widłach Narwi i Wisły w sektorze wschodnim , w odległości 5,86 km od dzieł ufortyfikowanego przedmościa Nowy Dwór wzniesiono fort:
F-4 Janówek.
Sektor południowy (zawiślański) osłonięty został wysuniętym na odległość 4,26-4,8 km od kazańskiego dzieła pierścieniem fortów:
F-5 Dębino (Dębina),
F-6 Nikołajewka (Małocice),
F-7 Cybulice
F-8 Grochale.
Forty Twierdzy Modlin zbudowane w latach 1883-1888 wzniesione zostały na podstawie dokumentacji technicznej typowego fortu „F1879” zaprojektowanego przez Zarząd Główny Inżynierii rosyjskiego Ministerstwa Wojny w 1879 r. Był to fort pięcioboczny o narysie barkanu (lunety) składający się z dwóch czół barków i szyi. Był to fort dwuwałowy broniony przez pododdziały piechoty i artylerii.
Forty wzniesione zostały w postaci budowli ceglano-ziemnych. Ich dzieła ziemne wykonano z gruntu występującego w rejonie ich realizacji. Dzieła murowane wykonano z cegły wytwarzanej głównie w renomowanych ówczesnych cegielniach podwarszawskich (Kawęczyn, Marki, Ząbki) oraz w cegielniach bliżej twierdzy.
W latach 1894-1900 nastąpiła przebudowa wewnętrznego pierścienia fortów. Modernizacja techniczna podyktowana była zmianami w technice artyleryjskiej czyli zbyt małą odpornością ceglano-ziemnych fortyfikacji na nowoczesną artylerię. Rozwiązaniem było zastosowanie nowych tworzyw, w tym betonu.
Przeprowadzona modernizacja miała charakter eklektyczny a przebudowane forty utraciły cechy swojego wzorca czyli fortu „F1879”. Oprócz robót fortyfikacyjnych w latach 1885-1890 prowadzono intensywne prace związane z uporządkowaniem łączności zewnętrznej i wewnętrznej twierdzy.
Stan techniczny i bojowy osiągnięty po modernizacji utrzymywał się do 1910 r. Twierdza pozostała twierdzą I klasy.
Fotr III był obiektem o konstrukcji ceglano-betonowej i miał kształt trapezu z dwoma barkami i szyją. Według autora portalu forty.waw.pl powstał jako dzieło dwuwałowe z niskim wałem piechoty i wysokim wałem artylerii. Do obrony rowu fortecznego służyły dwa kojce skarpowe umieszczone na styku czoła i barku oraz główna kaponiera skarpowa umieszczona na styku dwóch fragmentów czoła. Wokół całej skarpy powstał mur Carnota, a dodatkowo przeciwskarpa w części czołowej posiadała mur oporowy. W szyi powstały koszary bronione przez kwadratową, wolnostojącą kaponierę, wbudowaną z linię muru Carnota. Wszystkie elementy fortu wymurowano z cegły. Dodatkowo posiadał ceglane schrony pogotowia i prochownie.
Podczas modernizacji w latach 1912-1914 zlikwidowano dwa wały, pozostawiając tylko jeden. Ceglany mur oporowy w części czołowej przebudowano na betonową przeciwskarpę. Elementy bojowe takie jak kojce skarpowe zostały zlikwidowane a zamiast nich powstały betonowe kaponiery przeciwskarpowe. Wybudowano także betonowe tradytory, dodatkowe schrony pogotowia i prochownie.
W trakcie II wojny światowej fort stał się więzieniem, początkowo dla jeńców wojennych, a następnie od 1940 roku był obozem dla wysiedlanych Polaków. Przez pewien czas na forcie zorganizowano getto dla Żydów. Od 1942 fort stał się więzieniem karno-śledczym Gestapo.
