Nie ma chyba w Polsce dorosłego człowieka – szczególnie w średnim lub starszym wieku – który nie zetknął się ze znanymi, dziś powiedzielibyśmy kultowymi – produktami wytworzonymi w Radomiu. To tutaj jeszcze na początku dwudziestego wieku doprowadzono elektryczność do sklepów, szkół i urzędów, powstało połączenie kolejowe do Dąbrowy Górniczej, a po odzyskaniu niepodległości usytuowano Centralny Okręg Przemysłowy i słynną do dzisiaj Państwową Wytwórnię Broni. Przedwojenny pistolet samopowtarzalny Vis 35 to najsłynniejsza broń, która wyszła z hal produkcyjnych wytwórni, a powstańcy warszawscy śpiewali o niej piosenki. Współcześnie możemy obejrzeć w radomskim śródmieściu 19 odlewów najbardziej znanych produktów.
Nie tylko bowiem z produkcji broni i słynnego Visa znane jest miasto nad Mleczną. Któż nie pamięta chociażby maszyn do pisania Łucznik, dostępnych jeszcze w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku? Produkowanych najpierw w wersji ręcznej, potem elektrycznej, a ostatecznie walizkowej. W tych samych Zakładach Metalowych im. Generała Waltera powstała także pierwsza maszyna do szycia do użytku domowego. (Typ: Łucznik KI.82 produkowany w latach 1954-1959). Choć trudno to sobie dziś wyobrazić, ale maszyna zasilana była siłą nóg krawcowej: trzeba było po prostu wciskać pedał, aby uruchomić cały mechanizm.
W ,,Sofixach’’ na olimpiadę
Co jeszcze można zobaczyć na szlaku wytworów radomskiego przemysłu? Chociażby rower wyścigowy szosowy – a jakże – Łucznik. Model produkowany był od 1929 roku w radomskiej Fabryce Broni i służył polskim kolarzom podczas licznych zawodów. A pamiętacie kultowe swego czasu ,,Sofixy’’, najstarszą markę obuwia sportowego, w latach osiemdziesiątych zwanych żartobliwie ,,Adidasami Europy Wschodniej’’? Polscy sportowcy wystąpili w nich w czasie inauguracji zimowych igrzysk olimpijskich w Calgary w 1988 r. Ale były także równie kultowe kozaki produkowane przez tę samą firmę polonijną. Zobacz mapę szlaku
Zwróćmy także uwagę na stolik okolicznościowy, który powstawał w Zakładzie Mebli Giętych „Johann Kohn i S-ka”. Na symbolicznym stoliku znajduje się filiżanka kawy oraz ciastko, tzw. radomianka. Ciemny biszkopt z chrupiącą polewą przełożony bitą śmietaną to zresztą – jak nazwa wskazuje – także znany radomski wyrób, choć warszawscy cukiernicy twierdzą zgoła coś innego. Radomianka jest w mieście nad Mleczną znana do dzisiaj, ale tylko starsze pokolenie oraz miłośnicy seriali z lat osiemdziesiątych pamiętają słynny w tym czasie (i chwalony za oryginalny design) aparat telefoniczny Bratek. Produkowany w Radomskiej Wytwórni Telefonów w latach 1978-1980, mógł być użytkowany zarówno jako telefon biurkowy jak i ścienny.
Kłódka i półbuty z Radoskóru
Jak już wspomnieliśmy, przestrzeń radomskiego śródmieścia ozdabia 19 odlewów radomskich wyrobów przemysłowych. Każda rzeźba to odwzorowanie oryginału w skali 1:1. Ponadto przy każdym obiekcie znajdują się tabliczki ze szczegółowym opisem. Na szlaku znajdziemy także inne, niewymienione jeszcze znane radomskie produkty, m.in. kłódkę Łucznik, czyli kolejny renomowany produkt dawnych Zakładów Metalowych im. gen. Waltera; damskie półbuty, czyli wyrób Radoskóru, największego producenta obuwia w PRL, a także wagę domową, która pomagała paniom domu ważyć produkty do dwóch kilogramów. Waga produkowana była w 1984 roku w Zakładzie Mechaniki Precyzyjnej.
Kałasznikow z Łucznika
Fabryka Broni – z czasem z dodatkiem ,,Łucznik’’ – to miejsce, z którego Radom zasłynął nie tylko w kraju, ale także poza granicami. Potężne zakłady zbrojeniowe powstały w latach 1923-1926. Produkowano tu nie tylko broń, ale również maszyny do szycia, pisania, a przed II wojną światową także rowery. Pierwszym produktem FB Radom był karabinek wz. 98, a po wojnie flagowym produktem Łucznika – wtedy Zakładów Metalowych im. gen. Waltera – był karabin szturmowy AK. Popularny Kałasznikow. Dawny kompleks fabryczny przy ulicy ul. 1905 roku to kilkanaście budynków połączonych siecią uliczek. Dzisiaj mieszczą się w nich biura, lokale usługowe i sklepy. Sama fabryka przeniosła się do nowej siedziby przy ulicy Grobickiego.
Centrum Informacji Turystycznej
Dworzec kolejowy Radom Główny
plac Dworcowy 2, 26-600 Radom
tel. (48) 360 06 10
Informacje: