Zanim wyruszymy szlakiem książąt mazowieckich poznajmy historię księstwa, które wyłoniło się po śmierci Bolesława Krzywoustego. Bo historia książąt mazowieckich rozpoczyna od jego wnuka, Konrada Mazowieckiego. Ta podróż przez historię księstwa Mazowieckiego pozwali nam wyznaczyć pierwsze ważne miejsca na naszej trasie. Począwszy od Sochaczewa, poprzez Czersk, Płock i Warszawę, gdzie niespodziewaną śmiercią Stanisława i Janusza III kończy się historia księstwa.

Dlaczego zaczynamy od Bolesława Krzywoustego? Bo to w wyniku jego decyzji – podziału Królestwa Polskiego na dzielnice – wyłoni się po latach Księstwo Mazowieckie. Książę Bolesław Krzywousty umiera w Sochaczewie. Zostawia testament, w którym – jak pisał Gall Anonim – ,,dla zapobieżenia domowym wojnom, zwadom i rozterkom, mogącym po jego zgonie wybuchnąć, królestwo Polskie, którego dotąd sam jeden księciem był i monarchą, między czterech synów swoich podzielił’’.

Krzywousty w płockiej katedrze
Do dziś w Sochaczewie możemy podziwiać ruiny Zamku Książąt Mazowieckich ufundowanego najprawdopodobniej w drugiej połowie czternastego wieku przez księcia Siemowita III Starszego. W Sochaczewie, w nieistniejącym już opactwie benedyktynów pw. Świętej Trójcy zmarł także Bolesław Krzywousty. Dziś nie odnajdziemy tego miejsca: w miejscu romańskiego opactwa stoi piaskowcowy pomnik zwieńczony krzyżem. (Pytajcie o Poświętne – większość mieszkańców skieruje was do pamiątkowego krzyża). Doczesne szczątki księcia spoczywają zaś w płockiej katedrze, w Kaplicy Królewskiej.

Po śmierci Krzywoustego i podziale dzielnicowym to Płock został stolicą Księstwa Mazowieckiego, a prawdopodobnie dzięki księciu Bolesławowi III na Wzgórzu Tumskim zaczęto stawiać murowaną warownię. Około 1200 roku wnuk Krzywoustego – Konrad Mazowiecki – został samodzielnym księciem Mazowsza i Kujaw. Dzielnicami, spadkiem po ojcu Kazimierzu Sprawiedliwym, dzieli się z bratem Leszkiem Białym. Od Konrada Mazowieckiego rozpoczynają się – jak pamiętamy – polskie problemy z Krzyżakami. Bo Konrad Mazowiecki przymuszony trudną sytuacją na północnej granicy, utraciwszy praktycznie ziemię chełmińską na rzecz Prusów, zawiera umowę z Hermanem von Salza – wielkim mistrzem zakonu Najświętszej Maryi Panny.

Z Czerska do Warszawy
Za czasów Konrada Mazowieckiego coraz większe znaczenie zyskiwał także Czersk, gdyż stał się kasztelanią i najważniejszą siedzibą książąt mazowieckich. Dla wzmocnienia pozycji militarnej i obrony przez najazdami litewskimi drewniany gród zaczęto za czasów Janusza I (około 1380 r.) przekształcać w murowaną warownię. Zamek zyskał znaczenie militarne, ale wkrótce stracił znaczenie polityczne, gdyż książę Janusz zdecydował, że siedziba księstwa przeniesiona zostanie do pobliskiej Warszawy. (Prawdopodobnie zdecydowało o tym przesunięcie się koryta Wisły daleko od zamku). Dobrze zachowane ruiny dawnego zamku książąt mazowieckich możemy odwiedzać do dzisiaj.

Dzisiejsza stolica Polski – a konkretnie Zamek Królewski, dawna siedziba książąt mazowieckich – stanowi klamrę zamykającą bujną historię Księstwa Mazowieckiego. W ciągu dwóch lat umierają Stanisław (1524) i Janusz III (1526) – dwaj ostatni książęta mazowieccy sprawujący władzę na wschodnim Mazowszu. Ich ziemie zostają włączone do Polski. Zgon książąt do dziś wydaje się zagadkowy, niektórzy podejrzewali nawet podwójne morderstwo, które miało położyć kres Księstwu Mazowieckiemu. O tym co dokładnie działo się od czasów Konrada Mazowieckiego do śmierci ostatnich książąt – dowiemy się podczas podróży naszym szlakiem.

Pomogli pod Grunwaldem
Na przełomie XIV i XV w. Księstwo Mazowieckie osiąga apogeum swojej potęgi, a jego władcy stają się jednymi z najważniejszych graczy na arenie politycznej w tej części Europy. Siemowit IV, wykorzystując bezkrólewie po śmierci króla Ludwika Węgierskiego, próbuje zdobyć koronę Polski. Wschodnie Mazowsze rządzone przez księcia Janusza odgrywa ważną rolę w przygotowaniach do bitwy pod Grunwaldem.

Centrum Warszawskiej Informacji Turystycznej
Stołeczne Biuro Turystyki, Pałac Kultury i Nauki (wejście od Emilii Plater)
ul. Plac Defilad 1, 00-910 Warszawa
info@go2warsaw.pl